Ayasofya Müzesi

Ayasofya Camii Hakkında Kısa Bilgi

Aya Sofya Camii, İstanbul'da yer alan tarihi ve kültürel bir miras olarak bilinir. Bu muhteşem bina, MS 6. yüzyılda Bizans İmparatoru I. Justinianus tarafından Hristiyan bir kilise olarak inşa edildi. Zaman içinde camiye, müzeye ve yeniden camiye dönüştü. Ayasofya'nın içi, Hristiyan mozaikleri ile süslenmiştir. Yaklaşık altı yılda tamamlanan bu büyüleyici eser, MS 537'de tamamlandı. Bugün, Ayasofya İstanbul'un sembollerinden biridir ve tarih ve kültürün karışımını yansıtan bir ziyaretçi merkezidir.

Ayasofya'nın Tarihsel Evrimi

Ayasofya, zaman içinde birçok farklı amaç için kullanılmıştır. İlk olarak kilise olarak inşa edilen bu yapı, Bizans döneminde önemli bir Hristiyan tapınağı olarak hizmet vermiştir. Ancak 1453 yılında İstanbul'un Osmanlı İmparatorluğu tarafından fethedilmesiyle camiye dönüştürülmüş ve Osmanlı İmparatorluğu döneminde uzun yıllar cami olarak kullanılmıştır. Daha sonra 1935 yılında Mustafa Kemal Atatürk'ün emriyle müzeye dönüştürülmüş ve tarihi mozaikler gözler önüne serilmiştir. Ancak 2020 yılında tekrar cami olarak açılmıştır.

Ayasofya Tarihi

Ayasofya, İstanbul'un göz kamaştırıcı manzarasının bir parçası olarak UNESCO Dünya Kültür Mirası listesinde yer alan önemli bir yapıdır. Bu büyüleyici eser, 1985 yılından bu yana dünya çapında tanınmıştır. Ayasofya'nın tarihi, farklı dönemlerde farklı amaçlar için kullanılmasının yanı sıra, mimari zenginlikleriyle de dikkat çeker.

Ayasofya'nın İnşası 

Ayasofya, Bizans İmparatoru I. Justinianus tarafından MS 6. yüzyılda (532-537) İstanbul'da Konstantinopolis olarak bilinen şehirde inşa edildi. Bu muhteşem kilise, inşa edildiği dönemdeki mimarlarının bilim, mekanik ve matematik konularında üstün yeteneklere sahip olduğu olağanüstü bir yapıdır. Ayasofya, benzersiz bir uzunlamasına sarnıcı, büyük bir ana kubbe ve pandantiflerle desteklenen yükseklik merkezi ile dikkat çeker. Yüksek tavanları ve sütunları, planında revaklar ve büyük mermer sütunlarla ayrılan üç nefi içerir. Duvarlar ve kubbenin tabanı, pencerelerle delinmiş, ışığın binanın içini aydınlatmasına izin verir, bu da kendine özgü bir atmosfer yaratır. 1985 yılında UNESCO Dünya Kültür Mirası listesine dahil edilmiştir. Bu, binanın tarihi ve kültürel önemini vurgular. Ayasofya, İstanbul'un Tarihi Bölgeleri adı verilen bir grup önemli tarihi yapının yer aldığı bu özel listede bulunur. Ayasofya'nın adı, Kutsal Bilgelik veya İlahi Bilgelik Kilisesi anlamına gelen Sophia'dan gelir. Kilise, Hristiyan inancındaki Üçlü ilahilerin bir parçası olan Kutsal Bilgelik olan Thea Sophia'ya ithaf edilmiştir.

Ayasofya'nın muhteşem giriş kapısı, sadece imparatorlar ve maiyeti tarafından kullanıldığı için "İmparator Kapısı" olarak anılmaktadır. Bu kapı, Ayasofya'nın iç revakından ana mekana geçiş sağlar. İmparator Kapısı, meşe ağacından yapılmış 7 metre yüksekliğinde bir kapıdır ve bronz çerçeveli en büyük kapıdır. Kapı kanatları, 6. yüzyıla ait bronz panolarla kaplıdır. Efsanelere göre bu kapı, Nuh'un Gemisi'nin tahtalarından veya Yahudilerin kutsal tabletlerinin saklandığı sandığın ağacından yapılmıştır. Üzerindeki işlemeler, Ayasofya'nın keşfedilen ilk işlemeleridir.

Ayasofya Kapı Nakışları

Ayasofya'nın giriş kapılarından biri olan İmparator Kapısı, çarpıcı bronz işlemelere sahiptir. Kapıda, Poseidon'un üç başlı üçgen ve yunus figürleri bulunur, bu figürler muhtemelen kiliseyi depremlerden koruma amacı taşır. Ayrıca, kapının alt kısmında tapınak sembolünde kutsal bir kâse görülmektedir. Bu işlemeler, Ayasofya'nın zengin tarihini ve sanatını yansıtan önemli öğelerdir.

Güzel Kapı Ayasofya

Ayasofya'nın iç narteksine girişte, M.Ö. 2. yüzyıla tarihlenen bronz Güzel Kapı bulunur. Bu kapı, Tarsus'taki bir pagan tapınağından getirilerek Ayasofya'ya yerleştirilen en eski mimari öğedir. Kapı kanatlarında İmparator Theophilus tarafından 838 yılında eklenen yazılar ve monogramlar vardır. Bu kapı, Ayasofya'nın zengin tarihini ve dini önemini yansıtan bir sembol haline gelmiştir.

Ayasofya'ya Antik Kentlerden Gelen Sütun ve Mermerleri

Ayasofya'yı yeniden inşa etmek için İmparator Justinian, imparatorluğun dört bir yanından topladığı değerli malzemeleri kullanmıştır. Mısır'dan Heliopolis, Batı Anadolu, Efes Artemis Tapınağı, Kyzikos ve Suriye'den getirilen kırmızı porfir sütunlar, bu eşsiz yapının temel taşlarıdır. Ayrıca farklı bölgelerden gelen farklı cins ve renkteki mermerler, Ayasofya'nın zarif dokusunu oluşturan diğer önemli unsurlardır.

Ayasofya İç Kubbesi

Ayasofya'nın iç mekânına eklenen devasa kubbe, bu kiliseyi diğerlerinden ayıran benzersiz bir özelliktir. Kubbenin yüksekliği 55.60 metre, kuzey-güney çapı ise 31.87 metre, doğu-batı çapı ise 30.86 metredir. Ayasofya'nın yapımında kullanılan iri mermerler, taşlar ve tuğlalar, bu kubbenin sağlam ve dayanıklı olmasını sağlayan özel malzemelerdir. Bu yazı, Ayasofya'nın kubbesinin mühendislik harikası ve zarafetinin hikayesini anlatmaktadır.

Ayasofya'nın mozaiklerinin birçoğu İkonoklazm döneminde kaldırıldı, ancak 843 yılından sonra apsis mozaikleri yeniden oluşturuldu. Bu mozaikler, Meryem Ana'nın Meryem Ana apsisinde tahtta otururken bebek İsa ile tasvir edildiği nadir örneklerden biridir. 10. yüzyıla tarihlenen mozaikler İmparator Kapısı üzerindedir ve İsa'nın tasvirini içerir. Bu muhteşem mozaikte, İsa sol elinde açık bir İncil tutarken, sağında ayaklarına kapanmış bir imparator görülür. Mozaikler aynı zamanda Cebrail ve Meryem'i içeren madalyonlarla süslenmiştir.

Mikail'in Gizemli Kanadı

Ayasofya'daki mozaikler arasında öne çıkan Mikail'in kanadı, tarihi bir gizemi içerir. Bu yazıda, bu nadir ve etkileyici mozaik detayının hikayesi anlatılır ve Ayasofya'nın bu özel öğesinin tarihi önemi vurgulanır.

 Sunum Mozaiği ve İmparatorluk Törenleri

Ayasofya'nın iç galerisinin güneyinde bulunan Sunum Mozaiği, imparator ve ailesinin kullanımı için tasarlanmış özel bir kapının üzerinde yer alır. Bu altın mozaik panelde Meryem Ana ve bebek İsa'nın yanı sıra Konstantinopolis'i ve Ayasofya'yı simgeleyen figürler olan Constantinos ve Justinianus da bulunur. Bu mozaiğin, imparatorların şehir ve kiliseyi Meryem Ana'ya emanet ettiği inancını yansıttığı düşünülür.

Kubbedeki Melekler

Ayasofya'nın pandantiflerinin her köşesinde, cennette Tanrı'nın tahtını koruduğuna inanılan yüksek melekler tasvir edilir. Bu mozaikler, hem Doğu Roma hem de Osmanlı dönemlerinde restore edilmiş ve bu güzel yapıdaki dini öğelerin önemini yansıtır.

İmparator Alexander'dan Zoe'ye Mozaiği

Ayasofya'nın güneybatısındaki İmparator Alexandros'un mozaikleri, diğerlerine göre daha iyi korunmuş bir örnektir ve bu yapıda yer alan çeşitli mozaiklerden sadece biridir. Ayrıca, Zoe ve Komnenos çiftinin mozaiği de bu yapıdaki dini ve imparatorluk figürlerin önemini yansıtır.

Deesis Mozaiği

Ayasofya'nın en ünlü mozaiklerinden biri olan Deesis mozaiği, 13. yüzyılda yapıldığı düşünülmektedir. Bu mozaiğin ortasında, İsa, Meryem ve Ioannis Prodromos tasvir edilirken, bu üç figürün insanlığın affı için dua ettiği sahneyi yansıtır.

Ayasofya, İstanbul'un fethinin sembolü olarak kabul edilirken, 14. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu'nun liderliği döneminde Türk-İslam kültürünün bir sembolü haline geldi. Osmanlı padişahları, Ayasofya'yı Türk-İslam külliyesine dönüştürmek amacıyla büyük tadilatlar yaparak bu tarihi eseri korudular. İstanbul'un fethi, uzun yıllardır Müslümanlar için önemli bir hedefti. Hz. Muhammed'in, "Bir gün İstanbul fethedilecektir, onu fetheden komutan ne güzel komutandır!" sözleri, Ayasofya'nın yeniden camiye dönüştürülmesinin nedenlerinden biriydi. Osmanlı İmparatorluğu döneminde Ayasofya, en üst sıradaki protokolün ibadet ettiği en önemli yerdi. Günümüzde ise Türkiye Cumhuriyeti döneminde sembolik bir değere sahiptir ve İslam dünyasında "Camii Kebir" olarak adlandırılır. Ayasofya'nın bu süre zarfında cami olarak kalması, Osmanlı padişahlarının himayesi sayesinde korunmuş ve günümüze kadar gelmiştir. Örneğin, Sultan Murad döneminde yapı yıkılma tehlikesi atlattığında, Mimar Sinan tarafından yeni destek duvarları eklenerek korunmuştur. Sultan I. Mahmud döneminde, Ayasofya'ya kütüphane, çeşme ve sıbyan mektebi eklemiş ve böylece yapıya işlevsel katkılarda bulunmuştur. Daha sonra Sultan Abdülmecit döneminde, İsviçreli mimar Gaspare Fossati tarafından büyük bir tadilat gerçekleştirilmiş, kubbe yenilenip güçlendirilmiştir. Bu çalışmalar, Ayasofya'nın tarih boyunca korunmasını ve onarılmasını sağlamıştır. Rus bir tarihçi, Türklerin şehirdeki eserlere ve yapılara Haçlı ordusundan daha anlayışlı ve insancıl bir yaklaşım sergilediğini belirtmiştir. Ayasofya'nın tarihi ve kültürel önemi, onun bu hassas korunma ve yeniden yapılandırma süreçlerinin bir sonucudur.

Ayasofya Camii her gün ziyarete açıktır ve ziyaretçilere sunulan program şu şekildedir:

Kış Programı: Kış aylarında Ayasofya'ya son giriş saati 16:00'dır.

Yaz Programı: Yaz aylarında, Ayasofya 09:00 ile 19:00 saatleri arasında ziyaret edilebilir. Son giriş saati ise 18:00'dir.

Lütfen unutmayın ki bu saatler, Ayasofya müze olarak hizmet verirken geçerli olan saatlerdir. Ancak, günümüzde Ayasofya bir cami olarak 7/24 açık olacak şekilde programlanmıştır. Ziyaretçilerin dikkate alması gereken bir diğer önemli husus ise Ayasofya'nın artık bir cami olarak kabul edilmesi nedeniyle, ziyaretçi kabulü için camiye özgü kuralların geçerli olmasıdır. Bu yeni düzenlemelerin, özellikle ücretsiz girişlerin yoğunluğu ve Ayasofya'nın tarihi ve kültürel önemini nasıl etkileyeceği, uzmanlar tarafından detaylı bir şekilde incelenmekte ve kamuoyuna açıklanmaktadır