Kapadokya Yeraltı Şehirleri

Kapadokya'nın yeraltı şehirleri, volkanik tüf arazisi üzerine kayaların oyulması ile inşa edilmiştir. Hiçbir teknolojik ekipman olmadığı halde, bu kadar derin yerin altına nasıl kazdıklarını hâlâ bilmiyoruz. 

Yeraltı şehirlerinin arkasındaki fikir, yerlileri yabancı istilasından korumak ve binlerce insanın hayatlarını tam bir gizlilik içinde yaşamasına izin vermek olması vurgusu var. 

-14. yüzyılda mağaralar, Timur'a yapılan saldırılar sırasında Moğolların tehdidine karşı Hıristiyanlara güvenli bir sığınak sağlamış.

-20. yüzyılda bile, Osmanlı İmparatorluğu döneminde insanların kendilerini zulümden kurtarmasını sağladılar. 

-En son 1923'te, Yunanistan ile Türkiye arasındaki nüfus mübadelesinden sonra, yeraltı şehirleri tamamen terk edildi ve ardından 1963'e kadar yeniden keşfedilmedi. 

Yeryüzünden Yeraltına İniş 

Kapadokya bölgesine yapılan baskınlar ve saldırılar nedeniyle hemen hemen her evin altında sığınak olarak kullanılabilecek gizli odalar ve gizli geçitler bulunmaktadır. Bu durum yer üstü yerleşimi  yer altı yerleşimine dönüştürdü. Yaşam alanlarını birbirine bağlayan tünellerle de yer altı şehirlerine dönüştü. Binlerce insanı uzun süre besleyebilecek erzak depoları, su kuyuları, kesintisiz havalandırma sağlayan bacalar, tuvaletler ve ibadethaneler, Kapadokya Yeraltı Şehirleri'nin mükemmel tasarımı daha uzun süre cazibe noktası olacağının işaret eder. 

Kapadokya Yeraltı Şehirleri ile ilgili yazılı kaynak Ksenephon'un Anabasis (Binlerin Dönüşü) adlı kitaptır. Ksenephon, İran Kralı Artakserkses'e karşı Isparta Ordusu ile savaşan Yunan tarihçi ve dünyanın ilk savaş muhabiridir. 400'lü yıllarda yazdığı kitabında Isparta ordusunun yorulduğunu ve Kaymaklı ve Derinkuyu yer altı şehirlerinde kaldığını yazmıştır. İsa'nın doğumundan 2000 yıl önce kurulan Hitit uygarlığına ait kaya kabartmaları ve savunma amaçlı yaptıkları yeraltı tünelleri, geçmişinin ne kadar eski olduğunu gösteriyor.

Kapadokya'nın en ünlü yer altı şehirlerinden biri, Bizans döneminde inşa edilen ve 780 ile 1180 yılları arasındaki Arap-Bizans savaşları sırasında Arap akınlarından korunmak için burayı kullanan yerlilerin inşa ettiği ve düzenli bir ordunun ilaveler yaptığı Derinkuyu yeraltı şehri'dir. Çok katlı şehir, yerin yaklaşık 60m altında uzanan birçok geçit ve mağaradan oluşuyordu ve yaklaşık 20.000 insanı, onların besi hayvanlarını ve yiyeceklerini barındırabiliyordu. Şu anda 60 metre derinliğe ulaşan 8 açık katı vardır, ancak tamamı temizlenirse katları 12-13'e kadar çıkabilmekte ve 100 m derinliğe ulaşabilmektedir. Kesinlikle Kapadokya'daki (ve Türkiye'deki) en derin yeraltı şehridir. Derinkuyu, 1969'da ziyarete açıldı, ancak şehrin sadece yarısı görülebiliyor. Derinkuyu Yeraltı Şehri, içinde hayati öneme sahip bir çok su kuyusu var. Bu su kuyuları 60 – 70 metre derinlikte olup hem su ihtiyacını karşılar hem de havalandırma bacası görevi görür. Kuşatmalarda aşağı inemeyen düşmanın suya zehir karıştırmasını engellemek için bu bacaların bir kısmının yüzeyle bağlantısı yoktur. 

Şehrin en parlak döneminde, olası bir tehlike durumunda içeriden kapatılan iki büyük taş kapısı vardı. Sakinleri saklanıyor olsalar da, yer üstü bir kasabada yaşayacakları kadar hayatlarını dolu dolu yaşayabiliyordu: Şarap mahzenleri, ahırlar ve şapellerin kalıntıları ortaya çıkarıldı, şuan kısmen ziyarete açık. Derinkuyu'daki en dikkat çekici yerlerden biri, ayrı çalışma odalarına sahip bir medrese olduğu sanılan tonozlu tavanlı geniş bir odadır. Derinkuyu, gelişmiş bir tünel ağıyla diğer yeraltı şehirlerine de bağlanıyor olması ihtimali üzerinde duruluyor.

Dar tünelleri ve derinliğinin klostrofobi yaratabileceğini bilmeniz gerek, Burası Kapadokya'da gezilecek en önemli yerlerden biridir.

Kapadokya'nın diğer en büyük Yeraltı Şehirlerinden biri de Kaymaklı Yeraltı Şehri'dir. Nevşehir'e 20 km uzaklıkta dır. Aslen antik çağda Enegup olarak adlandırılan Kaymaklı Yeraltı Şehri, Arap-Bizans savaşları boyunca birkaç yüzyıl boyunca yerel halk için bir sığınak olarak da kullanılmıştır. Bu süre zarfında, önemli ölçüde genişletilmiş ve sonunda Türkiye'nin en geniş yer altı şehirlerinden bir haline gelmiş. Kaymaklı'nın nüfusunun yaklaşık 3.500 kişiye çıktığı tahmin ediliyor.

ilk olarak 1964'te halka açıldıktan sonra 1985' yılında  Unesco Dünya Kiültür Mirası statüsüne alındı. Sekiz seviye derinliğe inerek geçmişe büyüleyici bir pencere sunuyor - ancak ilk dördüne ziyaretçiler tarafından erişilebilir, yaklaşık 20m yerin altında. Genel bir kural olarak, en zengin aileler yüzeye daha yakın yaşamış olduğu düşünülüyor. Kaymaklı'yı keşfederken ahırların, depoların, eski evlerin, bir kilisenin ve bir zamanlar şehrin nüfusu için toplu yemeklerin pişirildiği ortak mutfakların yanından geçeceksiniz. (bazıları kullanılıyor)

Bu yeraltı labirentinde dolaşırken, yerel halkı potansiyel saldırılardan korumak için kapıların önünde barikat olarak yuvarlanan çok sayıda büyük, yuvarlak kaya da fark edeceksiniz. Yönünüzü kaybetmemek için sizi aşağı yönlendiren kırmızı oklara ve sizi yukarı yönlendiren mavi oklara dikkat etmeyi unutmayın.

Komşu yeraltı şehri Derinkuyu'ya kıyasla, Kaymaklı'nın tünelleri belirgin şekilde daha dar, daha alçak ve daha dik eğimlidir - klostrofobik iseniz aklınızda bulundurmaya değer. 9 km'lik  bir tünel aslında ikisini birbirine bağlar, ancak ziyaretçiler için erişilebilir değildir. Kaymaklı ve Derinkuyu arasında arabayla sadece 10 dakikada varabilirsiniz, yani her ikisini de bir günde keşfetmeyi seviyorsanız yeterince kolaydır.