Arap Turistlerin Türkiye'deki Yeniden Yükselişi

Arap dünyasının genel bir tanımında, özellikle petrol gelirleriyle hızlı bir zenginleşme sürecine giren Körfez ülkeleri öne çıkıyor. Dünya Bankası verilerine göre, bu bölgelerin toplam gayri safi milli hasılası (GSMH) 2.8 trilyon ABD dolarına ulaşmış durumda. Kişi başına düşen ortalama gelir ise 16 bin dolar civarında. Ekonomik büyüklük ve kişi başına gelirde Katar ve Suudi Arabistan gibi ülkeler başı çekiyor.

Bu zenginlik, turizm alanında da kendini gösteriyor. Genellikle çöllerle kaplı ve turizm kaynakları sınırlı olan Arap dünyasında, zenginliğin artmasıyla birlikte yeni ve çekici turizm mekanlarına olan ilgi yükseliyor. Bu bağlamda, Birleşik Arap Emirlikleri gibi bazı Körfez ülkeleri turizme önem vererek iki yönlü (hem gelen hem giden turist) yoğun bir hareketlilik oluşturuyorlar.

Turizm trendlerinde ise iki ana olay dikkat çekici: Birincisi, 11 Eylül saldırıları sonrasında Müslüman Araplara karşı Batı dünyasında oluşan ön yargı ve bu ön yargı nedeniyle yaşanan bürokratik zorluklar; ikincisi ise Arap Baharı ile birlikte bölgede artan siyasi karmaşa ve güvenlik sorunları. Bu olaylar sonrası Arap turistler, Amerika ve Avrupa gibi geleneksel destinasyonlardan uzaklaşarak bölge içi turizme ve alternatif destinasyonlara yönelmeye başladılar.

Sağlık ve spa turizmi, konferans turizmi ve spor turizmi gibi yeni turizm çeşitleri popülerleşirken, Ürdün, Tunus ve Mısır gibi ülkeler sağlık turizminde, Dubai ve Doha gibi şehirler ise toplantı ve konferans turizminde öne çıkıyor. Ayrıca Suudi Arabistan dini turizmde, Suriye ve Mısır ise İslami turizmde dikkat çekiyor.

Arap Baharı'nın tetiklediği siyasi ve güvenlik problemleri sebebiyle, özellikle Körfez ülkelerinin vatandaşları güvenliği ve Müslüman-Arap yaşantısına uygun hizmetleri ön planda tutan Türkiye gibi ülkelere yönelmiş durumda. Türkiye'nin, Arap turizmi için yeni bir cazibe merkezi oluşmasında, Arap Baharı'nın olumsuz etkilerinin de payı büyük.

Körfez İşbirliği Konseyi'ne (GCC) üye ülkelerin ekonomik refahları ve artan seyahat eğilimleri dünya turizm piyasasında onları bir hedef pazar haline getiriyor. Bu bölgeden dünya turizmine yapılan katkılar önemli ölçüde artarken, özellikle Suudi Arabistan, BAE ve Kuveyt en çok turist gönderen ülkeler arasında yer alıyor.

Sonuç olarak, Arap turistlerin seyahat tercihlerindeki değişim, Türkiye turizmine büyük etkilerde bulunmuş ve Türkiye bu yeni gerçeklik karşısında Arap turistler için bir cazibe merkezi haline gelmiştir.

Arap coğrafyası, zengin ve çeşitli bir turizm potansiyeline sahiptir. Özellikle Körfez ülkelerinden turistlerin tercihleri, uluslararası seyahat trendlerini şekillendirmekte önemli bir yere sahiptir. Bu bağlamda, 2010 yılında Avrupa, Arap turizm pazarının neredeyse yarısını çekmeyi başarmıştır; İngiltere, Almanya, İsviçre ve İtalya bu rotanın popüler duraklarıdır. Öte yandan, Türkiye Suudi turistler için dördüncü, Kuveytliler için beşinci en popüler destinasyon olurken, Malezya ve Tayland gibi Asya Pasifik ülkeleri Körfez ülkeleri arasında geniş bir kabule sahip.

Arap turistler, seyahat harcamalarında cömert davranan bir grup olarak bilinirler; en büyük harcamalarını uçuş ve alışverişe ayırırlar. Bahreynli turistlerin kişi başına harcamaları en yüksektir, ancak toplam turist sayısının düşüklüğü nedeniyle, Suudi turistler ekonomik etki açısından en önemli gruptur.

Türkiye'nin Arap turistler için cazibesinin bir parçası, helal turizm imkânları sunmasıdır. Bu kavram, özellikle Müslüman Araplar için önemlidir ve artık yalnızca Müslüman ülkelerde değil, Yeni Zelanda ve Avustralya gibi Müslüman olmayan ülkelerde de yatırımlar yapılmaktadır. Türkiye, 2010 yılı itibarıyla Ortadoğu turist hacminin %38,7'sini elinde bulundurarak bu alanda önemli bir oyuncu konumundadır.

Arap turistlerin seyahat motivasyonları doğal güzellikler, ılıman iklim, helal yemek ve konaklama imkânları, dini motivasyonlar ve alışveriş gibi unsurları içerir. Bu grup genellikle aile odaklı seyahat eder ve kaliteli hizmetlere değer verir. Karar verme süreçlerinde daha önceki ziyaretler ve tanıdık tavsiyeleri etkilidir. İnternet kullanımı yaygın olmakla birlikte, rezervasyonlar için henüz yaygın bir platform değildir; ancak bu eğilimin gelecekte artacağı öngörülmektedir.

Arap turistlerin seyahat tercihleri genellikle yaz dönemi ve okulların tatil olduğu zamanlara denk gelir. Aile grupları, birlikte katılabilecekleri etkinlikleri tercih ederken, gençler ve bekarlar daha maceracı ve hareketli deneyimler ararlar. Körfez ülkelerinden gelen turistler arasında, Birleşik Arap Emirlikleri vatandaşları yüksek eğitim seviyeleri ve seçkin destinasyonları tercih etme eğilimleriyle öne çıkarken, Kuveytliler ve Katarlılar lüks tatillere, Suudi turistler ise nispeten daha mütevazı beklentilere sahiptirler.

Kısacası, Arap turistlerin Türkiye turizmine olan etkileri, hem ekonomik hem de kültürel boyutta önem taşımakta ve Türkiye bu pazar segmentini çeşitli stratejilerle hedeflemeye devam etmektedir.

Doğu Karadeniz Bölgesi, özellikle Trabzon, son yıllarda Arap turistler için popüler bir destinasyon haline gelmiştir. 2010 yılında yaklaşık 30.000 olan Arap turist sayısı, 2014 yılına gelindiğinde yaklaşık olarak 260.000’e ulaşmıştır. Bu turistlerin büyük bir kısmını Suudi turistler oluşturmakta, bunun yanı sıra Birleşik Arap Emirlikleri ve Kuveyt'ten gelen ziyaretçiler de dikkat çekicidir.

Arap turistlerin Doğu Karadeniz’e olan ilgisinin artışı, bölge ekonomisine önemli katkılarda bulunmuştur. Arap ziyaretçiler genellikle orta gelir grubuna mensup olup, üst gelir grubuna dâhil olanlar kısa süreli ziyaretlerde bulunsa da, bölgeden genellikle memnun ayrılmaktadırlar. Bu turistler çoğunlukla aile grupları halinde gelip, 7 ila 14 gün arasında bir süre konaklamaktadırlar. Giderek artan bu ziyaretçi akını, sezonun Nisan-Ekim ayları arasına yayılmasına neden olmuştur.

Raporlara göre, Arap turistlerin bölgeye olan ilgisi, özellikle güler yüz ve ilgiyle karşılanmak üzerine kuruludur. Ayrıca, bakir doğasıyla ünlü Uzungöl, Ayder Yaylası ve Zigana gibi yerlere olan ilgileri büyüktür. Gittikçe artan turist sayısı, konaklama imkanlarının geliştirilmesini zorunlu kılmakta, özellikle yüksek standartlardaki otellerin sayısının artırılması gerekmektedir. Arap turistlerin bölgede kişi başı ortalama harcamaları 3.000 dolar civarında olup, konaklama, yeme-içme, ulaşım ve alışverişe önemli ölçüde katkı sağlamaktadırlar.

Ulaşım açısından bölgenin havayolu ile kolayca erişilebilir olması büyük avantaj sağlamakta, ancak Arap turistlerin daha fazla doğrudan uçuş talepleri bulunmaktadır. Suudi Arabistan’dan düzenlenen charter uçuşlar büyük ilgi görmüş ve sektörde hareketlilik yaratmıştır.

Yatırım anlamında da Araplar tarafından Doğu Karadeniz'de konut ve arazi alımlarında büyük bir artış yaşanmaktadır. 2014 yılında yabancılara satılan 146 konuttan 18'i Suudilere aittir. Bu talebin artmasıyla beraber bölgede Arap yatırımcıların inşa ettiği konut projeleri ve oteller dikkat çekmekte, özellikle Uzungöl ve Beşikdüzü gibi turistik merkezlerde yeni yatırımlar yapılmaktadır.

Doğu Karadeniz Kalkınma Ajansı'nın turizmi destekleyici çabaları da göz önünde bulundurulduğunda, bölgede turizmin sürdürülebilir bir şekilde geliştirilmesi için planlama, tanıtım ve mali destekleme gibi temel stratejiler üzerinde durulmaktadır. Bölgenin turizm potansiyelinin tam anlamıyla fark edilmesi ve bu yönde adımlar atılması, hem yerel halkın ekonomik refahına katkı sağlamakta hem de Türkiye'nin turizm çeşitliliğini artırmaktadır.

Türkiye de Arap Turizminin Etkileri

Arap turizminin yükselen değeri, Türkiye deki turizm sektörüne olan etkileriyle dikkat çekicidir. Türkiye'ye yönelik ilgi, özellikle Suudi turistlerin öncülüğünde artış göstermektedir. Bu grup, harcamalarının büyük bir bölümünü alışveriş ve eğlenceye ayırıyor. Türkiye'deki konaklama süreleri genellikle 8 ila 14 gece arasında değişiyor ve apartman daireleri ile oteller, tatil tercihleri arasında popülerliğini koruyor.

İsviçre, Arap turistler için lüks turizm ürünleri, serin iklimi ve kusursuz doğal manzaraları ile öne çıkıyor. Schengen vizesi olanakları sayesinde Avrupa genelinde çeşitli destinasyonlara ulaşım sağlayan Arap turistler, İsviçre'de alışverişe özel bir önem veriyor ve sağlık turizmi amacıyla da bu ülkeyi tercih ediyorlar. İsviçre'nin Arap turistler arasında popüler olduğu Valais Kantonu gibi bölgelerde, özellikle ağustos ayında yoğunluk göze çarpmakta, dağ evleri ve bungalovlar yoğun olarak kiralanmaktadır.

Türkiye ise son dört yılda Körfez ülkeleri başta olmak üzere birçok Arap ülkesinden gelen turist sayısında ciddi bir artış kaydetmiştir. Bu artış, Türkiye'nin turizm pazarında önemli bir yer edinmesine ve ekonomik olarak bu alandan büyük katkı sağlamasına imkan tanımıştır.

Sonuç olarak, Arap turizminin hem Türkiye'de hem de İsviçre'de belirgin etkileri bulunmakta, her iki ülkenin turizm sektörleri Arap turistlerin tercihlerine ve harcama alışkanlıklarına göre şekillenmekte ve bu sayede önemli ekonomik getirilere sahne olmaktadır.