Troya Antik Kenti

Truva Antik Kenti'nin Keşfi: Truva Antik Kenti, Hititler tarafından Wilusa, Yunanlar tarafından ise İlios olarak adlandırılan  kent, UNESCO Dünya Kültür Mirası listesinde yer almaktadır. Truva Savaşı'nın geçtiği Homeros’un İlyada ve Odysseia destanlarına konu olanantik kent, arkeoloji dünyasının önemli keşiflerinden biri olarak kabul edilmektedir.

Truva’nın keşfi, Alman tüccar ve amatör arkeolog Heinrich Schliemann tarafından 1870'lerde gerçekleştirilmiştir. Homeros'un destanlarındaki izleri takip eden Schliemann, Çanakkale’nin Hisarlık tepesinde yaptığı kazılarla antik kenti gün yüzüne çıkarmıştır. Schliemann’ın kazıları sırasında, Truva'nın farklı dönemlere ait katmanları ve ünlü Priamos Hazinesi bulunmuştur. Bu hazine, Schliemann tarafından kaçırılmış ve uzun süre Osmanlı İmparatorluğu ile anlaşmazlıklara yol açmıştır.

Keşif, Truva’nın arkeolojik ve kültürel önemini yeniden gündeme taşımış ve antik kent, dünyanın dört bir yanından gelen ziyaretçiler için cazibe merkezi haline gelmiştir. Bugün, Truva Antik Kenti, tarihin derinliklerine yolculuk yapmak isteyenler için vazgeçilmez bir durak olma özelliğini korumaktadır. M.Ö. 3.000 ile M.S. 500 arasında uzanan geçmişi, kerpiç duvarları ve yapay tepeyi içeren 10 farklı kent katmanıyla şekillenmiştir. Bu kazılar, Troya'nın zengin tarihini ve kültürel evrimini aydınlatarak dünya arkeolojisinin odak noktası haline getirmiştir.

Troya Antik Kent Katmanları 

Truva (Troya) Antik Kenti, Çanakkale’deki Hisarlık tepesinde yer almakta olup, farklı dönemlere ait yerleşim katmanlarından oluşan karmaşık bir yapıya sahiptir. Bu katmanlar, tarihsel süreçte kentin defalarca yıkılıp yeniden inşa edildiğini göstermektedir. Truva, arkeolojik incelemelerle 9 ana katmana ayrılmıştır.

Bu katmanlar, Truva'nın tarih boyunca nasıl değiştiğini ve geliştiğini ortaya koymaktadır. Her bir katman, dönemin mimari özelliklerini ve yaşam tarzını yansıtan önemli ipuçları sunmaktadır.

Truva Antik Kent yapısı, tarih boyunca farklı dönemlerde yeniden inşa edilen katmanlar şeklinde düzenlenmiştir.

1. Kent, güçlü surlar ve savunma duvarları ile çevrilmiştir.
2. Troya II ve Troya VI dönemlerinde yapılan surlar, özellikle dikkat çekicidir.
3. Kentte farklı dönemlerde yerleşim yapılmıştır. Her katman, o dönemin mimari özelliklerini yansıtır.
4. Megaron tarzı evler ve kamu yapıları bulunur.
5. Kentin çeşitli dönemlerinde tapınaklar, meclis binaları ve kutsal alanlar inşa edilmiştir.
6. Troya VIII ve Troya IX dönemlerinde, Helenistik ve Roma dönemlerine ait büyük kamu yapıları mevcuttur.
7. Pitos adı verilen büyük depolama kapları, tarım ürünleri ve ticaret mallarının saklandığı alanlar bulunmaktadır.
8. Troya V döneminde ticaretin geliştiği görülmektedir.
9. Kentte tiyatrolar, hamamlar ve sosyal etkinliklerin yapıldığı diğer yapılar yer alır.
10. Troya IX döneminde, Roma İmparatoru Hadrian onuruna yapılan Odeion gibi yapılar dikkat çekicidir.
11. Heinrich Schliemann'ın yaptığı kazılar sırasında birçok önemli buluntu ortaya çıkarılmıştır.
12. Schliemann Yarması, kentteki farklı katmanların incelenmesini sağlamıştır.

Truva Antik Kenti’nin yapısı, dönemin sosyal, kültürel ve ekonomik hayatını yansıtan zengin bir arkeolojik mirasa sahiptir. Kentin her katmanı, tarih boyunca Truva’nın nasıl değiştiğini ve geliştiğini göstermektedir.

Homeros'un İlyada Destanındaki Efsane

Troya antik kenti, antik çağın en ünlü şairi Homeros'un İlyada destanındaki Truva Savaşı sahnesine ev sahipliği yapmasıyla büyük bir tarihî öneme sahiptir. Araştırmacılar, Homeros'un Smyrna (bugünkü İzmir kent merkezi Kadifekale) adını taşıyan antik şehirde doğduğu ve büyük bir kısmını bu bölgede geçirdiği konusunda genel bir görüş birliğine varmıştır. Homeros'un, M.Ö. 8. yüzyıldan itibaren sözlü gelenekte dolaşan İlyada ve Odysseus destanlarını yazılı hale getirmesi, onu ölümsüz kılan bir başka unsurdur.

İlyada ve Odysseus'un Hikayesi

İlyada destanı, Truva Savaşı mitinin bir kesitini içerir ve Akhilleus'un komutan Agamemnon ile yaşadığı bir öfke anının ardından savaştan çekilmesiyle başlar. Hikaye, Akhilleus'un savaşa dönüşü ve Troya'nın kahramanı Hektor'u öldürmesiyle devam eder. Hektor'un cesedini savaş arabasının arkasına bağlayarak Troya surlarının etrafında sürüklemesi, destanın dramatik bir olayıdır. 

İkinci destan, Odysseus'un hikayesini anlatır ve Yunanlıların Truva'yı fethedemeyeceğini anladıklarında Truva Atı oyununu oynadıklarını detaylandırır. Akhalılar, tahta bir at yaparlar ve en güçlü askerlerini içine saklarlar. Atı, şehrin önüne bir hediye gibi bırakırlar, Truvalılar ise hilenin farkında olmayarak atı şehre alırlar. Gece, atın içinden çıkan askerler, şehrin kapılarını açarak düşmanın içeri girmesini sağlar. Bilindiği üzere, Homeros'un İlyada Destanı, Troya antik kenti ile güçlü bir bağa sahiptir.

Troya Kuruluş Efsanesi

Troya'nın kuruluşu, deniz perisi Thetis ile deniz tanrısı Okeanos'un kızı Electra'nın Zeus'un karısı olarak dünyaya getirdiği Dardanos'a dayanan bir efsaneyle anlatılır. Dardanos'un oğlu Tros, Truva'yı kurarken, onun oğlu İlus da Troya'yı inşa etmiştir. Troya Savaşı ve Truva Atı, İlyada destanı kadar ilgi çekici bir hikayeyi barındırır. Burada dünyanın ilk güzellik yarışmasının yapıldığına dair bir efsane dolaşır. Güzellik yarışmasına Hera, Afrodit ve Athena katılır; Paris ise Helena'yı seçerek savaşın fitilini ateşler. Troya'nın kurucuları, Çanakkale'de ilk yerleşim yerini kuran Dardanos'un soyundan gelmektedir. Bir başka efsaneye göre, Dardanos soyundan gelen İlos, bir yarışmada kazandığı benekli bir ineğin durduğu yere Troya şehrini kurar. İneğin durduğu yer ise bugünkü Hisarlık Tepesi'dir, bu nedenle İlos, buraya şehir kurarak adını Ilion koyar.

Efsane, 10 yıl süren Truva Savaşı'nın sonlarında Yunanlıların Truva kentini ele geçirme stratejisi olarak anlatılır.

1. Truva Savaşı, Truva Prensi Paris'in, Sparta Kralı Menelaos'un karısı Helen'i kaçırmasıyla başlar. Paris’in bu eylemi, Yunanlıları Truva'ya saldırmaya teşvik eder ve uzun bir savaş başlar.
2. On yıl süren savaştan sonra, Yunanlılar Truva'yı doğrudan ele geçiremeyeceklerini anlarlar. Bunun üzerine, zeki savaşçı Odysseus'un önerisiyle kurnaz bir plan yaparlar.
3. Yunanlılar, devasa bir tahta at inşa ederler. Atın içi boşaltılarak gizli bir bölme oluşturulur ve Yunan askerleri bu bölmeye saklanır. At, Truva'nın kapılarının önüne bırakılır ve Yunan ordusu, kampı terk ediyormuş gibi görünerek geri çekilir.
4. Truvalılar, Yunanlıların geri çekildiğini ve tahta atın bir barış teklifi olduğunu düşünerek atı şehrin içine alırlar. Bazıları bu hediyeye karşı temkinli olsa da, sonunda atın şehre alınmasına karar verilir. Atın şehrin içine alınması, bir zafer ve kutlama nedeni olarak görülür.
5. Gece olduğunda ve Truvalılar zafer kutlamaları yapıp uykuya daldıklarında, tahta atın içindeki Yunan askerleri dışarı çıkar. Truva'nın kapılarını açarak dışarıda bekleyen Yunan ordusunu şehre sokarlar.
6. Yunan askerleri şehre girdikten sonra büyük bir katliam gerçekleştirir ve şehri yakıp yıkarlar. Helen, Yunanlılar tarafından geri alınarak Sparta'ya döner.

Truva Atı efsanesi, kurnazlık ve stratejinin fiziksel güce üstün gelebileceğini gösteren önemli bir hikayedir. Aynı zamanda, efsane, hile ve aldatmacanın savaşlarda nasıl kullanılabileceğini ve trajik sonuçlara yol açabileceğini anlatır. Bu efsane, tarih boyunca birçok kültürde ve edebiyatta kurnazca tasarlanmış planları ve gizli tehlikeleri simgeleyen bir metafor olarak kullanılmıştır.